طی ۲ هفته گذشته و به دنبال مباحث مربوط به فرزندپروری، به آموزش مهارت انجام کار تیمی و ایجاد روحیه همکاری در کودکان پرداختیم. نکته جالب توجه این است که روانشناسان کودک معتقدند بهترین زمان برای آموزش مفهوم کار گروهی در کودکان اواخر سنین پنج و اوایل شش‌سالگی است. در این سنین کودکان کمی از پوسته فردمحوری خودشان بیرون می‌آیند و لازم است که مفهوم مشارکت در فعالیت دسته‌جمعی را به‌خوبی یاد بگیرند.
🔴 ایجاد موقعیت های جدید برای کودکان برای کسب مهارت در کار گروهی و ایجاد روحیه همکاری
روانشناسان کودک می گویند:«کودکان با یادگیری کار گروهی، می‌توانند در سه دسته از مهارت‌های خودشان پیشرفت کنند؛ مهارت‌های فردی - مهارت‌های جمعی و جامعه‌پذیری - خودباوری و اعتمادبه‌نفس».
کودکان با آموزش کار گروهی می‌توانند توانایی‌هایشان را با همکاری سایر اعضای گروه به اشتراک بگذارند و در جریان کار گروهی مهارت‌هایشان را تکمیل کنند. انجام وظایف مختلف، وظایفی که کودک به‌تنهایی قادر به انجام آنها نبود، به کودک اعتمادبه‌نفس و خودباوری می‌بخشد.
کار تیمی در کودکان آنها را با مفهوم همکاری، مشارکت و دوستی آشنا می‌کند. آنها در جریان همکاری با گروه، هماهنگی و سازش را آموزش می‌بینند. آنها یاد می‌گیرند با عقاید متفاوت و سلیقه‌های مختلف کنار بیایند و به آنها احترام بگذارند. دفاع از حقوق شخصی و درعین‌حال رفاقت یکی دیگر از ثمرات مثبت کار گروهی در کودکان است که آنها را برای ورود به جامعه و جامعه‌پذیری آماده می‌کند.
با این همه مزایایی که برای مشارکت در کار گروهی برشمرده می شود، جا دارد تا والدین گرامی نیز از هر موقعیتی برای ارتباط و همکاری هرچه بیشتر فرزند خود با کودکان دیگر بهره گیرند.
فراموش نکنید که خانه، اولین نقطه شروع آموزش این مهارت به کودکان است. کودکان در خانه با دیدن همکاری والدین با یکدیگر به‌صورت پله‌پله با مفهوم کار گروهی را آشنا می شوند. آنجا که کودک باید نظاره گر همکاری پدر و مادرش در انجام امور منزل و یا خرید بیرون و یا حل و فصل مشکلات ریز و درشت زندگی باشد، آماده‌ی ورود به عرصه ی همکاری‌های آینده‌ی خود و همسالانش خواهد شد.
وقتی توانایی کودکان برای انجام کارهای ساده‌ای مانند جمع‌کردن اسباب‌بازی، حمل کردن وسایل کوچک سفره غذا و سایر مهارت‌های کوچک به حد قابل قبولی رسید، نوبت به تمرین همکاری در فعالیتهای داخل خانه می‌رسد. سعی کنید کودکتان را به مشارکت در کارهای خانه تشویق کنید. این مشارکت می‌تواند از فعالیتهای بسیار ساده شروع شود.
.jpg)
توجه کنید که نوع فعالیت اهمیت چندانی ندارد. بلکه نکته مهم تقویت و آموزش روح همکاری و کار گروهی در کودکان است. همین فعالیت ساده می‌تواند پایه مناسبی برای آموزش فعالیت تیمی به کودکان باشد. روش‌های زیادی وجود دارد که به کودک شما فرصت می‌دهد مهارت های کار گروهی خود را در خانه تمرین کند. مثلاً تمرین پخت و پز با همکاری فرزندتان که چقدر هم برایش لذت بخش است. شما در اینجا می توانید از او بخواهید تا برای پیروی از یک دستورالعمل و پخت کیک یا حتی پختن شام با شما همکاری کند.
در خانه هایی که زمینه ی کار هنری داشته و یا از هنر نواختن ساز بهره مند هستند اجرای یک نمایش یا نواختن موسیقی با یکدیگر بسیار نشاط آور و ایجاد کننده ی روحیه همکاری است.
بازی با جورچین ها و وسایل خیلی ساده مانند تکه های کوچک تخته و کارتهای بازی، برای انجام پروژه های ساختمانی و راه سازی و شهرسازی با کمک یکدیگر، موقعیت بسیار دلچسبی از کارگروهی بهمراه بازی را برای والدین و کودکان به دنبال دارد.
برای کودکان مدرسه رو کمک کردن در انجام تکالیف به یکدیگر؛ راهی عالی برای فرزندان بزرگ‌تر برای حمایت از خواهر و برادر کوچکترشان، و در عین حال تقویت مهارت‌های حیاتی مانند ارتباطات و صبر علاوه بر ایجاد روحیه‌ی همکاری است.
نکته قابل تأمل در آموزش کار تیمی در بیش از حد رقابتی نشدن این همکاری هاست! این نکته را بخاطر داشته باشید که کار تیمی برای کودکان (و به ویژه خواهر و برادر!) چالش برانگیز است و اگر شرایط بیش از حد رقابتی باشد اثرات مخربی نیز به دنبال خواهد داشت!
به یاد داشته باشید که مدرسه رفتن و در کنار دیگر همسالان قرار گرفتن فرصت مناسبی است که کودکان از سال‌های ابتدایی به‌صورت جدی‌تری فعالیت در قالب گروه را آموزش می‌بینند. در مدرسه به‌مرور فعالیت کودکان در گروه پیچیده‌تر می شود و جا دارد تا مربیان مدرسه نیز به روند فعالیت تیمی آنها نظارت کنند. باید دقت شود که همواره برای تقسیم وظایف کودکان در کار گروهی مدرسه حتماً نظارت مربی و معلم و در پارک بازی توسط والدین و بزرگترها لازم است. تقسیم درست وظایف بر اساس توانایی‌های کودکان علاوه بر تزریق اعتمادبه‌نفس و خودباوری به آنها می‌تواند نتیجه کارشان را به‌صورت مفیدی ثمربخش کند و تجربه آنها از کار گروهی را به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل کند. همچنین پیچیده کردن پله‌پله و قدم به قدم وظایف در مورد کار گروهی در کودکان نکته ی مهمی است. باید به این نکته توجه کنید که آموزشتان باید به‌صورت پله‌پله و با صبر و حوصله انجام شود. کودکان از توانایی محدودی نسبت به بزرگترها برخوردار هستند و از طرفی روحیات متفاوتی نسبت به افراد در سنین بزرگ‌سالی دارند. کودکان انعطاف کمتری در برقراری ارتباط با دیگران دارند و خودمحور هستند. از طرفی باید در نظر بگیرید که برون‌گرایی و درون‌گرایی کودکان هم در کیفیت کار تیمی آنها تأثیرگذار است.
پس سعی کنید که به‌مرور و آهسته آهسته فعالیت گروهی کودکان را پیچیده کنید. می توانید به آنها پروژه‌های درسی پیشنهاد بدهید و از ایشان بخواهید باهم آزمایش انجام دهند. کارهای علمی و عملی در سنین دبستان می‌تواند قدمی مهم برای پیشرفت کار گروهی در کودکان باشد.
با توجه به اهمیت کسب مهارت در انجام کار گروهی در کودکان و نقش مهمی که می تواند در موفقیت های زندگی آینده آنها داشته باشد، برای همه‌ی شما والدین، مربیان و معلمان گرامی آرزوی موفقیت در ایجاد این روحیه در بین کودکان کشورمان داریم.🌹
اقتباس و تنظیم:
فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مشاور امور خانواده
