16- حق حفاظت از پاکی محیط زیست این حق جزو حقوق متقابل است و اگر یک نفر رعایت نکند همه مغبون می شوند. اساس ان بر رعایت قاعده طلایی اخلاق است. از مصادیق درآمیختن فقه، حقوق و اخلاق، یکی این است که گفته اند: «از امتیازات فقه شیعه (که مبتنی بر "اصل عدل" است) تاکید بر اختیار و مسؤلیت انسان است. براساس این مبنا، هیچ کس نمی تواند مسئولیت ...

 14- حق و تکلیف بهداشتی: ابن اخوه در باب دوازدهم کتاب خود با عنوان«در حسبت بر نان‏پزان و نانوايان» سخنی می گوید که با وجود گذشت 7 قرن و پیشرفت های فراو.ان در حوزه بهداشت و اموزش، اما همچنان جزو مشکلات جاری و فراگیر است و روزی نیست که شهروندان ما شاهد عدم آن نباشند. او می نویسد: بايد كه محتسب نان‏پزان و نانوايان را ملزم كند ...

 11- حق قضاوت دیگری: یکی از معایب اخلاقی ما که به نوعی واجد وصف حقوقی می شود این است که نوعا چشممان به بیرون گشوده شده و کمتر چشم به درون خویش می گشاییم. ما پیوسته بر دیگران خرده می گیریم و عیب جویی می کنیم اما از معایب خویش غافلیم.این صفت به اینجا می انجامد که خود را در نقد و خرده دیگری از دیگران مجاز و بل محق می دانیم اما حق عیب جویی برای ...

7- حق خوشرو بودن: این حق نیز شباهت فراوانی به حق زیبا دیدن فرد توسط دیگران دارد با این تفاوت و تاکید که خوشرویی و خشم یا عصبانی مزاج  و بشاش بودن مسری نیز هستند. گرچه حالت های فردی به ظاهر امری شخصی هستند اما وقتی فرد در جامعه قرار گیرد و حالت های فردی اش بر روح و روان دیگران اثر بگذارد دیگر از موضع خصوصی و فردی بودن خارج شده و با حقوق فردی ...

 3- سد معبر: ابن اِخوه از نویسندگان سده هفتم هجری درباره سد معبر مى‏گويد:« فروشندگان حق ندارند كه در كوچه‏هاى تنگ بنشينند يا مصطبه دكان خود را از پايه‏هاى سقف بازار به گذرگاه بيرون كنند تا راه بر رهگذران تنگ نباشد ، و فروشندگان بايد كالاها را در ظروف سربسته نگاه دارند تا از مگس و حشرات و موش و خاك و غبار و جز آن محفوظ ماند ...

درست است که اتومبیل، پدیده ای مدرن است و قوانین راهنمایی و رانندگی را با خودش آورده اما این همه ماجرا نیست. پدیده چراغ قرمز و زرد و سبز که با الکتریسته کار می کند جدید است اما برخی از قوانین ان قدمت درازی دارد. در همین جا است که می پندارم نباید به اسم مدرنیسم بر همه گذشته خط بطلان کشید. در فقه از صدها سال پیش قوانینی درباره حقوق راکب و عابر بیان شده ...

بعضی از حقوق پیامدها و الزاماتی دارند که به گسترش مفهومی اش می انجامد مثلا حق حریم خصوصی با ممنوعیت افترا و توهین و مصون بودن فرد در خانه و اتومبیل خود هم ارتباط پیدا می کند.

مصادیق حقوق شهروندی آگاهی از حقوق شهروندی اولین حق شهروندی است. مصادیق حقوق شهروندی، بعضا از مولفه های اساسی مفهوم شهروندی اند. بحث هایی درباره مجتمع نشینی و آپارتمان نشینی و مقررات آن و وظایف متقابل ساکنان نسبت به یکدیگر و همچنین مقررات و تکالیف شهروندان در باره راهنمایی و رانندگی در زمره مباحث حقوق شهروندی است. مصادیق حقوق شهروندی را می توان به ...

شهر شهروندمدار یعنی شهری که از شهروندانی دارای اخلاق، حقوق و تکالیف شهروندی تشکیل شده باشد. «آگاهی از حقوق شهروندی، خودش اولین حق شهروندی است».( این جمله شعار سرلوحه سایت دانش پژوه است). وقتی حقوق شهروندی: 1- شناخته شوند. 2- درونی شوند، آنگاه هم خودمان به این حقوق ملتزم می شویم و هم دیگری نمی تواند آن را نقض کند و اگر من و شما و هر شخصی ...

حق پناهندگي هر يك از افراد جبهه غيرمسلمان - هرچند در حال جنگ با مسلمانان باشد - حق دارد به جبهه مسلمانان پناهنده شود و تقاضاي امان نمايد; و در اين صورت تقاضاي پناهندگي او بايد پذيرفته شود. و امان دادن به او - هرچند توسط ضعيف ترين افراد مسلمان باشد - معتبر است . در قرآن مجيد آمده است : "و اگر يكي از مشركين از تو تقاضاي پناهندگي نمود، به او ...

حق مصونيت ديپلماتها از جمله حقوق متقابل ملتها و دولتها از نظر اسلام، مصونيت نمايندگان اعزامي آنها به كشورها مي‎باشد. نمايندگان دولتها و نيز فرستادگان ويژه آنها حق دارند در حكومت اسلامي آزاد بوده و از هرگونه تعرض مصون و محفوظ باشند; به گونه اي كه بتوانند بدون ترس و يا ايجاد مشكلي پيام خود را با صراحت ابلاغ نموده و به وظايف مقرره اي كه به توافق ...

حق پرده پوشي عيوب از جمله حقوق عمومي و متقابل مسلمانها رازداري و پرده پوشي عيوب يكديگر است . پيامبراكرم (ص) فرمودند: "اي كساني كه فقط به زبان اسلام آورده ايد و هنوز ايمان خالص در قلب شما رسوخ نكرده است، افراد مسلمان را مورد مذمت قرار ندهيد و عيوب آنان را تفتيش و تحقيق نكنيد، كه هر كس چنين كند به يقين خداوند عيوب او را تفتيش و ظاهر مي‎كند، ...

حق سائل خداوند در قرآن مي‎فرمايد: (و اما السائل فلا تنهر) (2) "با سائل به تندي و غلظت برخورد مكن ." حق "سائل" اين است كه اگر مي‎داني راست مي‎گويد، به اندازه قدرت حاجتش را برآورده نمايي و برايش دعاكني و در رسيدن به خواسته اش او را كمك نمايي ; و اگر در راستگويي او شك داري، مراقب باشي كه بدبيني و شك تو ...

حق نصيحت جو حق "نصيحت جو" اين است كه نصيحت كننده آنچه را صحيح و مفيد به حال او مي‎داند از او دريغ نكند، و با ملايمت و نرمش - متناسب با فهم و دركش - به او ارائه نمايد و بداند كه فهم و درك اشخاص مختلف است . نصيحت كننده بايد نصيحت خود را با رحمت و عطوفت ادا كند;(1) و چنانچه مورد نصيحت احكام شرعي بوده و نصيحت جو جاهل به آنها باشد، ...

هر انساني حق دارد از دستاوردهاي علمي، ادبي، هنري و يا صنعتي خود سود ببرد، به شرط آنكه مضر به حقوق فرد و يا جامعه نباشد; و تشخيص آن با نظر كارشناسان آگاه است . در اين ميان حق دانشمندان در علوم مختلف اين است كه مردم آزادانه كمال استفاده را از علم و دانش آنها ببرند و در رشته هاي مختلف به متخصصان آن رشته مراجعه كنند و نگذارند كه دانشمندان منزوي باشند;...

حق مساوات در برابر بيت المال مقصود از بيت المال، اموال و امكانات عمومي است كه در اختيار حاكميت قرار دارد. همه افراد و اقشار در بهره برداري و استفاده از بيت المال در آنچه به حقوق عمومي و اجتماعي مربوط است حق بهره برداري مساوي دارند. يعني هيچ يك از افراد جامعه در هر پست و مقامي باشد حق ندارد به خاطر مقام و موقعيت خاص سياسي يا اجتماعي خود يا قرابت ...

حق مدعي حق مدعي اين است كه اگر ادعايش صحيح است خود گواه بر عليه خود باشي، و مبادا بر او ظلم كني و يا حق او را كاملا ادا ننمايي ; و اگر ادعايش صحيح نيست با او مدارا نموده و كارهايي كه موجب غضب خداوند است انجام ندهي . حق مدعي عليه حق مدعي عليه آن است كه اگر ادعاي تو بر او درست است با او خوش رفتاري نمايي و حقش را تضييع نكني . و اگر ادعاي تو صحيح ...

حضرت امير(ع) فرموده اند: "اي مردم همانا من بر شما حقي دارم و شما نيز بر من حقي . اما حق شما بر من اين است كه خيرخواه و نصيحت گر شما باشم، و همواره اموال و سرمايه هاي شما را بيشتر و در جهت منافع شما هدايت نمايم، و سطح آگاهي شما را بالا ببرم مبادا جاهل و عقب مانده بمانيد، و در جهت آموختن آداب و پرورش شما كوشا باشم تا بدانيد." (1) [1] ...

يكي از حقوق متقابل مردم و حكومت، حقوق كارگزاران است  در اين رابطه حضرت امير(ع) فرموده اند: "حق من بر شما وفا به بيعت و نصيحت و خيرخواهي در حضور و غياب است، و هرگاه شما را خواندم اجابت نموده و دستوراتم را اجرا نماييد." (1) و همچنين فرموده اند: "به طور منافقانه و تصنعي با من رفتار نكنيد، و گمان مبريد مورد حقي كه به من ...

حق عفو و گذشت نسبت به لغزشها اين حق در رابطه با نحوه تعامل حاكميت و مردم است و نسبت به موافق حاكميت و مخالف آن يكسان مي‎باشد. خداوند در قرآن خطاب به پيامبر(ص) فرموده است : "- اي پيامبر - به خاطر رحمت خداوند تو با آنان با نرمش رفتار مي‎كني، و اگر خشن و سخت دل بودي همانا از اطراف تو پراكنده مي‎شدند; پس آنان را ببخش و برايشان طلب ...