همانطور که ملاحظه می‌فرمایید با سرعت برق و باد به ۲۰۰ومین شماره ی هنر زندگی رسیدیم!
تمام تلاش ما در این ۲۰۰ هفته این بوده است که با یادآوری نکاتی از روان شناسی تربیتی، بتوانیم زندگی در شأن و منزلت انسانی داشته و با خود و اطرافیانمان، برخوردی صحیح، صمیمانه، صادقانه و با نشاط داشته باشیم.
در این راه، سعی برآن بوده تا از هر موقعیت و مناسبتی در جهت رشد و تعالی فکری، روحی و شخصیتی خود بهره برداری کنیم.
از جمله این مناسبت ها همین اعیاد ملی و مذهبی ما ایرانیان است که در دل خود مفاهیم ارزشمندی برای تجلی روح و روان، رشد معنوی و تعالی انسانی ما در بر دارد.
عید سعید قربان، که در دهم ذی‌الحجه هر سال قمری جشن گرفته می‌شود، یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان در سراسر جهان است. این عید نه تنها یادآور اوج بندگی و فداکاری حضرت ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) در برابر فرمان الهی است، بلکه یک فرصت بی‌نظیر برای تأمل، خودسازی و رشد عمیق روحی و معنوی انسان به شمار می‌رود.
رابطه عید قربان با تعالی روح و روان انسان
جالب است اتفاقی که در عید قربان باعث شده تا آن را جشن بگیریم اگر درست مفهوم گردد می تواند در طول زندگی و در روابط انسانی ما بسیار مفید و موثر باشد. در این عید یک رابطه ی چندوجهی را می توان ملاحظه نمود.
با اینکه درس فداکاری و ایثار بی‌قید و شرط در راه خدا یکی از درس های عید قربان است از سویی دیگر نمادی بی‌بدیل از تسلیم محض در برابر اراده پروردگار است. اما داستان ابراهیم و اسماعیل به انسان می‌آموزد که برای رسیدن به کمال معنوی، باید از تعلقات دنیوی و خواسته‌های نفسانی دل برید و هر آنچه را که مانع رسیدن به خداوند است، قربانی کرد. این قربانی می‌تواند شامل غرور، حسادت، کینه، مال‌دوستی، جاه‌طلبی و هر صفت ناپسند دیگری باشد که مانع از تعالی و رشد روح می‌شود. با قربانی کردن این تعلقات، انسان به یک رهایی درونی دست می‌یابد که زمینه را برای رشد معنوی فراهم می‌کند.
از دیگر ابعاد این عید تقویت روح بندگی و توحید خالصانه در انسان است. اعمال حج که در این ایام به اوج خود می‌رسند، همگی بر محور یگانه‌پرستی و تسلیم در برابر خداوند متعال بنا شده‌اند. حاجیان با انجام اعمالی نظیر طواف، سعی، وقوف در عرفات و منا، و رمی جمرات، هر لحظه به یاد خداوند هستند و با این اعمال، عهد و پیمان خود را با پروردگار تجدید می‌کنند. این تمرین عملی بندگی، باعث می‌شود که انسان از قید و بندهای غیر الهی رها شده و تنها به قدرت لایزال الهی تکیه کند. این حس توکل و وابستگی به منبع هستی و پایبند بودن به عهد و پیمان، آرامش عمیقی را به روح و روان انسان هدیه می‌دهد و می تواند باعث طمأنینه و تعادل در رفتار او گردد.
همچنین رابطه عید قربان با رشد روح و روان، در تقویت فضائل اخلاقی نیز تجلی می‌یابد. بخشندگی، سخاوت، همدلی و توجه به نیازمندان از جمله فضائلی هستند که در این عید به اوج خود می‌رسند. توزیع گوشت قربانی میان فقرا و نیازمندان، نه تنها یک عمل خیرخواهانه است، بلکه درس بزرگی در زمینه نوع‌دوستی و به یاد دیگران بودن و مسئولیت‌پذیری اجتماعی به ما می‌دهد. این عمل، روحیه همبستگی و تعاون را در جامعه تقویت می‌کند و به انسان می‌آموزد که شادی خود را با دیگران تقسیم کند. با انجام این اعمال نیک، حس رضایت درونی و آرامش روحی به انسان دست می‌دهد که خود عامل مهمی در رشد معنوی است.
نکته ی دیگر تطهیر نفس و رهایی از گناه است.
عید قربان می‌تواند نقطه عطفی برای تطهیر نفس و رهایی از گناهان باشد. همانطور که در داستان حضرت ابراهیم (ع)، قربانی به ظاهر مادی به قربانی نفسانی و معنوی تبدیل شد، این عید نیز فرصتی برای قربانی کردن نفس اماره و رهایی از بند گناهان است. با اعتراف به اشتباهات، طلب مغفرت از خداوند و تصمیم جدی برای ترک گناهان، انسان می‌تواند صفحه جدیدی در زندگی معنوی خود باز کند. این تطهیر درونی، منجر به سبکی و آرامش روحی می‌شود و راه را برای درک بهتر حقایق هستی هموار می‌سازد.
و بالاخره یاد مرگ و معاد و گذر از دنیا یکی از ابعاد مهم عید قربان است. یادآوری فناپذیری دنیا و اهمیت آمادگی برای مرگ و معاد همگی می توانند در تعادل رفتاری ما در طول زندگی موثر واقع شوند. اعمال حج، به ویژه پوشیدن لباس احرام که یادآور کفن است، و وقوف در عرفات و منا که صحنه حشر و محشر را تداعی می‌کند، به انسان می‌آموزد که دنیا فانی است و آنچه باقی می‌ماند، اعمال نیک و پاکی روح است. این یادآوری، باعث می‌شود که انسان کمتر به تعلقات دنیوی دل ببندد و بیشتر به فکر ذخیره آخرت خود باشد. این نگرش، سبب می‌شود که انسان از اضطراب‌ها و دغدغه‌های مادی رهایی یابد و آرامش و قناعت درونی را تجربه کند.
ضمن تبریک این عید خجسته، جا دارد تا مجدداً نگاهی نو و تازه به مناسبت های ملی و مذهبی خود بیندازیم و از مفاهیم ارزشمند آنها در جهت ارتقاء سطح زندگی و روابط انسانی بهره‌برداری نماییم.
تهیه و تنظیم:
فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مدرس و مشاور امور خانواده
