انسان از همان لحظه ای که پا به عرصه وجود می گذارد و نطفه اش منعقد می گردد زندگی اش با واژه ای به نام «رشد» پیوند می خورد.
این رشد هیچگاه توقف نمی پذیرد. در دوران جنینی اعضای بدن نوزاد شکل می گیرد و رشد می کند و همین که به دنیا آمد قوای عقل و هوش او در کنار جسمش شروع به رشد کرده و با محیط آشنا می گردد. در طول زندگی نیز بسته به خواست خود او و همچنین شرایط محیطی و پیرامونی اش، ابعاد مختلف وجودی او در زمینه هایی همچون روح، فکر، شخصیت، علم، فرهنگ، هنر، ورزش، ارتباطات اجتماعی و ... باید رشد کند. اما همه می دانیم که رشد در این زمینه ها برای همه یکسان نیست و تفاوت های زیادی در بین انسان ها در همین مقوله ی رشد پدید می آید. هرچند که امروزه مهمترین عامل رشد هر انسانی را عزم و اراده ی خود او معرفی می کنند اما هیچگاه نمی توان شرایط محیطی فرد را در میزان رشد و یا عدم رشد او نادیده گرفت.
زمینه های محیطی و پیرامونی را می توان به جریان رود و یا باد تشبیه کرد که اگر در سمت موافق با رشد ما جریان داشته باشد، این رشد را سریعتر و راحت تر محقق می کند و اگر خدای ناخواسته سمت و سویش بر خلاف حرکت رشد دهنده ی انسان باشد، او را به عقب باز گردانده و یا حداقل از سرعت رشد او کاسته و یا متوقف می گرداند. والدین، نظام آموزشی و مدرسه و معلم، محله ی زندگی، دوست و رفیق، همراه و همسر، شغل و همکار، همگی از جمله عوامل محیطی موثر در رشد و تحول انسانهاست. امروز می خواهیم در مورد نقش همسر در پدید آمدن و استفاده از فرصت های رشد در زندگی با شما سخن بگوییم.
همسران مهمترین همراه و پایه رشد یکدیگرند
یکی از صحنه های تأسف باری که ما مشاوران امور خانواده و زوج درمانگران در کلینیک های مشاوره شاهد آن هستیم، رویارویی با افرادیست که نگران رشد همسر خود در زندگی بوده و به انحاء مختلف سعی در جلوگیری از این مطلب دارند!
گاهی آنقدر اختلاف بر سر همین موضوع بالا می گیرد که کار به کشمکش و جدایی می رسد. ریشه یابی ها نشان از آن دارد که دلایل این موضوع که چرا فردی خواهان رشد همسر خود نمی باشد فراوان است. در برخی از مواقع ما با اختلالات شخصیتی همچون پارانوئیدها و دو قطبی ها مواجه هستیم که رفتارهای شک و بدگمانی و بددلی از خود بروز می دهند که اگر تشخیص چنین باشد نیاز به مداوا با کمک روانپزشک داشته و کار از حوزه ی مشاوره خارج می گردد. اما آنجا که از سر ناآگاهی و برخی چارچوب های فکری و نگرش های بسته حاصل از دوران کودکی و تربیت خانوادگی چنین رفتاری ملاحظه گردد ورود به جلسات مشاوره و گفتگو با مشاور و رعایت توصیه ها می تواند ثمربخش باشد.
مشاوران ضمن شنیدن دلایل این افراد برای جلوگیری از رشد همسرشان در زمینه های مختلف و بررسی دقیق این دلایل، برای این دسته از افراد در طی جلسات مشاوره و گفتگو روشن می گردانند که همسر خود را فردی با ارزش و برخوردار از کرامت انسانی بدانند. همسر خود را فردی مستعد کمال، پیشرفت و تحول بپندارند. به پیشرفت و ترقی و رشد شخصیت همسر خود علاقهمند بوده و زمینه را برای تحقق این امر فراهم کرده و از این طریق کانون خانواده را از زوال و فرسایش تدریجی مصون ساخته و عرصه زندگی را برای نوآوریها بگشایند.
مشاوران به مرور او را با سود و ثمره ی این موضوع که اگر همسرش در طول زندگی در زمینه های مختلف رشد کند، فی الواقع چقدر به نفع او و فرزندانش می باشد، آشنا و آگاه می نمایند. گاهی هم دیده می شود منشأ این مخالفت احساس رقابت و لجبازی با همسر است که در اینجا توصیه می شود برای استحکام بنای خانواده از لجاجت و رقابت ناسالم با همسر جداً پرهیز شود و جای آن به یکدلی، یکرنگی، صمیمیت و رفاقت داده شود.
به مرور در باور چنین افرادی می نشیند که یکی از مهمترین عوامل تزلزل در بنای خانواده و آغاز نابسامانی و مشکلات خانوادگی، رقابت و لجبازی دو همسر با هم و عدمپذیرش یکدیگر است.
زوج درمانگران سعی می کنند تا همسران، یکدیگر را آنگونه که هستند بپذیرند و روابط خود را بر پایه دوستی، محبت، تکریم یکدیگر و احترام به استعداد ها و توانمندی های یکدیگر تنظیم کنند.گاهی نیز دیده می شود برخی از افراد نسبت به حقوق انسانی همسر خود که یکی از آنها حق داشتن رشد در زمینه هایی که مستعد است غافلند! مانند بانویی که استعداد تحصیلات عالیه دارد ولی همسرش به دلایل واهی جلوگیری می کند و یا از ورود به زمینه های شغلی بی ضرر و حتی سودآور، با دیدگاه های نادرست خود مانع تراشی کرده و رشد و بالندگی همسرش دراین زمینه ها جلوگیری می کند.
گاهی نیز به وضوح دیده می شود یک نوع احساس مالکیت نسبت به همسر مطرح می باشد که در اینجا نیز مشاوران یاد آوری می کنند که این احساس مالکیت نادرست بوده و کمک می کنند تا به مرور آن را کنار گذاشته و به حقوق انسانی همسرش احترام گذارد و اینکه به اصل تفاوتهای فردی معتقد باشد و باور کند که زن و شوهر دو انسانی هستند که از نظر هوش و استعداد و علایق و خصایص جسمانی و اخلاقی تفاوتهایی دارند و سعی کنند با کمک مشاور حداکثر توافق بین خصایص خودش و همسرشان را به تدریج برقرار کرده و وجود یکدیگر را مکمل و متمم هم دیده و به تکامل هم کمک کنند.
سخن در این باب فراوان است و باز هم در این خصوص با یکدیگر گفتگو و واکاوی خواهیم نمود. آرزو می کنیم زوجین گرامی در راه رشد و اعتلای یکدیگر همواره موفق باشند.
تألیف، تهیه و تنظیم: فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مدرس و مشاور امور خانواده
