سلام و درود بی پایان بر شما یاران و همراهان هنر زندگی
آغاز سال ۱۴۰۲ و آمدن فصل بهار را که سرآغاز مجددی است بر زنده شدن مجدد طبیعت و تمامی فعالیت های ما، بر شما خوبان مبارک باد.
همچنین حلول ماه مبارک رمضان که ماه عبادت و بندگی و کسب فضایل اخلاقی و انسانی است را خدمت شما دوستان عزیز تهنیت عرض نموده و آرزو می کنیم همگی ما در بهره مندی از این تقارن خجسته، موفق و پیروز باشیم.
اگر می خواهید که نسل آینده، نسلی موفق باشد حتما لازم است تا دارای اعتماد به نفس بوده و نگرش مثبتی در مورد مهارت ها و توانایی های خود در انجام دادن کارها داشته باشد. بدان معنا که به خود اعتماد داشته و حس کند بر زندگی کنترل داشته و از نقاط قوت و ضعف خود آگاه بوده و احساس خوبی در مورد قوی بودن خودش داشته باشد. می تواند انتظارات و اهداف واقع گرایانه برای زندگی خودش تعیین کرده و با دیگران جرئتمندانه ارتباط برقرار نموده و با انتقادات مواجه شود. همه ی این ویژگی های رفتاری می تواند در یک نسل دارای اعتماد به نفس دیده شود. بنابر این ضرورت دارد تا نسبت به رشد اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان خود دقت لازم را داشته باشیم.
اگر بدانیم که همه ی موفقیت های فرزندان ما در زندگی آینده شان در گرو داشتن اعتماد به نفس است حتما نسبت به این موضوع حساس شده و در رفتار خود با فرزندانمان دقت می کنیم تا این صفت در آنها رشد کند.
اعتماد به نفس داشتن یکی از نیازهای اساسی کودک برای داشتن سلامت روان و به دست آوردن استقلال است. او با داشتن اعتماد به نفس است که خود را مفید دانسته و یاد می گیرد تا برای دستیابی به موفقیت بیشتر تلاش نماید. با اعتماد به نفس است که کودک احترام به خود را یاد می گیرد و این خود سرچشمه بخش بزرگی از تامین سلامت روان اوست. ما باید از همان ابتدای کودکی برای افزایش اعتماد به نفس کودکمان تلاش کنیم و این ما هستیم که اعتماد به نفس فرزندمان را می سازیم بنابر این لازم است تا راه های افزایش اعتماد به نفس کودکان را بدانیم. قبلاً نیز بارها گفته ایم که ضرورت دارد تا برای تربیت کودکمان وقت بگذاریم و حس ارزشمندی و احترام را در او به وجود بیاوریم تا پایه های اعتماد به نفس در او بنا شود.
اکنون بپردازیم به این که چگونه در کودک خود اعتماد به نفس ایجاد کرده و سطح آن را افزایش دهیم. همه می دانیم که در اواخر دو سالگی توانایی های ذهنی و حرکتی کودک این امکان را به او می دهد تا بتواند در انجام کارهایی مانند جابجا کردن لباس ها، گذاشتن اجسام بر روی هم، جمع کردن اسباب بازی ها، آوردن وسایل سفره و انداختن آن و کارهایی از این قبیل با بزرگترها همکاری کند. اگر می خواهیم که اعتماد به نفس کودکمان را تقویت کنیم، باید فرصت های مختلفی برایش ایجاد کنیم که در حد توانش بوده و بتواند با موفقیت آنها را به انجام برساند و مورد تشویق قرار گیرد. یادمان باشد که بایستی همواره این اجازه را به او بدهیم که توانایی های خود را به کار گرفته و نشان دهد. به عنوان مثال کودک در دوسالگی می تواند لباس های خود را به اتاق برده و داخل کشو یا کمد بگذارد یا برای خود لباس بیاورد. اما اگر مادر مثلا به دلیل بهم خوردن لباس های داخل کشو، نگذارد که او این کارها را انجام دهد و خود این مسئولیت را بر عهده بگیرد بداند که با این کار کمکی به افزایش اعتماد به نفس کودکش نکرده است. نکته ی مهم این است که علاوه بر فراهم کردن فرصت های مختلف برای به کارگیری توانایی ها، باید توجه داشت که مسئولیت سپرده شده به کودک، حتماً و باید در حد توان او باشد تا بتواند آن کار را با موفقیت به انجام برساند. به عنوان مثال ما می توانیم کودک خود را ترغیب کنیم تا در بردن و آوردن وسایل سفره با ما همکاری کرده و کمک کند که معمولاً کودکان نیز انجام چنین کارهایی را دوست داشته و علاقه نشان می دهند، اما باید دقت کنیم وسایلی را که به او می دهیم، شکستنی یا قابل ریختن مانند پارچ آب نباشد! چون همانطور که در قبل نیز خاطرنشان کردیم، او باید حتما مسئولیت محول شده را با موفقیت انجام دهد تا به اعتماد به نفس دست یابد. اما اگر به دلیل بی دقتی و یا کم توجهی ما والدین، مسئولیت هایی خارج از توان به کودک داده شود و او در این سن با شکست مواجه شود، به اعتماد به نفس او لطمه وارد می شود! به عنوان مثال اگر یک وسیله شکستنی به کودک داده شود که ببرد و او نتواند، بعد از شکستن هم سرزنش شود، قطعاً شوق انجام کارهای بعدی را از دست خواهد داد و به توانایی های خودش شک خواهد کرد. در صورتی که با محول کردن کارهایی که کودک قادر به انجام آنهاست و تشویق او توسط والدین، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری او افزایش می یابد.
بنابر این برآورد توانایی های کودک توسط والدین و سپردن کارهایی که او توانایی انجامش را داشته باشد نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس کودک دارد. در اینجا نیز باید دقت کنیم که سطح انتظارات ما نباید کمتر و یا بیشتر از توانایی های او باشد. چون در این دو حالت نیز ما ناخواسته ممکن است به اعتماد به نفس کودک خود لطمه وارد کنیم.
اگر انتظارات ما بیشتر از توانایی کودک باشد همانطور که گفته شد کارهایی را به او خواهیم سپرد که در انجامش شکست می خورد و سرزنش می شود! و اگر انتظارات ما کمتر از توانایی های او باشد در اینجا نیز کارهایی را که می تواند انجام دهد به او نمی سپاریم و خودمان انجام می دهیم که با این رفتار نیز مدام این پیام را به او می دهیم که تو نمی توانی! معمولأ والدین مضطرب چنین رفتاری با کودک خود دارند چون همواره نگرانند که ممکن است بلایی سر فرزندشان و یا وسایل خانه بیاید!در اینجا نیز داشتن رفتار متعادل مد نظر است. امید است که با دقت، درایت و حوصله موفق به تربیت نسلی با نشاط و توانمند گردیم.
اقتباس، تهیه و تنظیم:فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مشاور امور خانواده
